Rozen
Rozen op het behang, op de rand van de borden van je oma, op schilderijen en schilderingen, op jurken en rokjes. Symbool van de liefde. Rozen in parfum, in sprookjes en gedichten, in een vaas op tafel, in de handen van een bruid. Of in de tuinen van kastelen, boerderijen, villa’s en hele gewone huizen. Rozen, rózen, overal!
Ook voor de zes-en-zeventigjarige Denise is een leven zonder rozen niet voor te stellen: zij “spaart” de struiken met hun prachtige bloemen. Haar enorme rozentuin is haar universum; een waar paradijsje waarin ik voor even naar binnen mag …
Denise stapt net van een oude ronkende tractor wanneer ik aan kom lopen. Kippen in alle soorten, maten en kleuren scharrelen op hun gemak over het erf. Een blije foxterriër loopt naast de vrouw. Het valt me op dat ze een beetje krom loopt. Maar gezien haar leeftijd en het feit dat ze in haar dagelijks leven niet bepaald stil zit achter de geraniums, is dat niet verwonderlijk.
Op haar pantoffels loopt ze voor me uit naar haar rozentuin en haalt haakjes en lussen van ijzerdraad van een vermoeid hekje af. Het kraakt en zucht wanneer Denise het opent. Meerdere keren per dag, week in week uit, jaar in jaar uit loopt zij door deze doorgang haar paradijsje in en uit.
De rozentuin ligt wat dieper dan de rest van het terrein en is omzoomd door een hoge muur aan de linkerzijde. Struiken, bomen en een beek sluiten de overige zijden af. Tegen de eeuwenoude muur hebben klimrozen hun plek gevonden. Rondom het midden van de tuin loopt een kortgemaaid graspad. In dit grote middenvak staan de struikvarianten, sommigen ondersteund met stokken. Het valt me op dat er geen onkruidje te bekennen is.
Dievegge
Wit, hard en zacht oranje, licht- en donkerrood, alle mogelijke tinten roze: de tuin vormt een zee van kleuren, die nog eens versterkt wordt door de zachte mei-zon. De bloemblaadjes van de dieprode roos die ik van heel dichtbij bekijk, fonkelen in het zonlicht. De bloemen lijken te strijden om de titel van “mooiste roos”; ik kan niet kiezen. Denise haar favoriet blijkt echter een sterk geurende wit/ roze roos te zijn. Rose rose, in het Frans (de woorden roze en roos zijn in het Frans hetzelfde. Dit kan voor enige verwarring leiden bij het bestellen van een andere kleur rozenstruik …). Denise plukt een bijna verwelkte bloem van haar favoriete struik en laat me de geur ervaren: verrukkelijk bedwelmend! Vervolgens drukt ze de bloem tegen haar eigen neus en snuift vol overgave en met gesloten ogen het parfum op. De tijd lijkt even stil te staan en ik sla dit mooie plaatje op in mijn gedachten.
Hoeveel soorten ze door de tijd heen heeft verzameld kan Denise niet precies vertellen. Rondom de 65 verschillende soorten schat ze. Wanneer ik vraag hoe ze al die planten bij elkaar heeft gespaard wordt haar blik ondeugend en gaat ze iets zachter praten. Het blijkt dat ze regelmatig stekken “steelt” als ze ergens een soort ziet die ze nog niet heeft. Gevraagd, maar vooral ook ongevraagd. Ze staat met haar handpalmen op haar rug – een houding die zich van tijd tot tijd herhaalt – en haalt lachend haar schouders op. “Er zijn maar weinig struiken in deze tuin gekocht”, voegt ze er quasi trots aan toe.
Net als Denise zijn rozen sterk en taai. Ze hebben beschutting tegen wind nodig en veel zonlicht. Dat laatste is in de Dordogne-streek geen enkel probleem.
Rozen kunnen echter vatbaar zijn voor ziekten als: bladluizen, aaltjes, de rozenkever en de schimmels sterroetdauw, echte meeldauw en valse meeldauw. Maar afgaande op de arendsblik in Denise haar ogen, zal ze geen enkele ziekte laten gedijen.
(Grappig detail is dat de meeldauwschimmel in het Frans mildiou heet. Hoezo verbastering?!)
Kraamkamer
Het uitzicht vanuit de rozentuin op het huis en schuren van Denise, met het daar achterliggende twaalfde-eeuwse kerkje, is adembenemend. Het lijkt of ik in een Rosarium uit de middeleeuwen ben beland …
Niet alleen in de rozentuin, maar ook tegen de gevels van Denises huis en schuren klimmen verscheidene soorten rozen er vrolijk op los. Het diepst raakt me een lichtroze gevuldbloemige klimroos. Maar het roze struikroosje, in de zinken ton die tegen de muur van het antieke huis staat staat, heeft ook haar charme.
Het kwieke vrouwtje neemt me mee, nog altijd op haar pantoffels, naar de groentetuin even verderop. Deze groentetuin is ongeveer vier keer zo groot als haar rozentuin en Denise onderhoudt hem helemaal alleen. Het is me op dat moment een raadsel wat ze met de opbrengst doet; het lijkt me genoeg om het gehele dorpje een zomer lang in leven te houden! Maar later wordt me duidelijk dat ze alles inmaakt in weckpotten, zodat ze ook gedurende de winter “verse” groenten kan eten.
Langs een rand van het terrein is haar “kraamkamer”. Als militairen steken, in een keurige rij, rozenstelen uit de grond. Aan de meeste stelen zitten al kleine bladeren: de nieuwste aanwinsten van haar rozenverzameling! In de herfst verhuizen ze naar het rosarium van Denise.
Griekse/ Romeinse mythologie
De roos is een van de belangrijkste mystieke symbolen uit de bloemenwereld en wordt de koningin van de bloemen genoemd. De roos is niet alleen mooi, maar stelt ook schoonheid voor, de ziel, bloed, dood en wedergeboorte, geeft uiting tot liefde zowel respect als verlangen. De roos kan ook een machtssymbool uitbeelden zoals de arend en de leeuw. Zowel de kleur als het aantal blaadjes van de roos hebben een betekenis. De symboliek die van toepassing is op de roos in het westen, is vaak ook van toepassing op de lotus in het oosten. Een vergelijking met “het wiel” wordt genoemd.
In de Griekse/Romeinse mythologie wordt aangegeven dat de eerste rode rozen zijn ontstaan uit het bloed van Adonis voor zijn liefde aan Aphrodite/Venus. Rode rozen zijn gewijd aan haar, de drie Gratiën en aan de Italiaanse bloemengodin Flora. Het symboliseert zowel eeuwige liefde als schoonheid. Rode rozen staan ook nu nog bekend als symbool voor de aardse liefde. Rozen waren altijd wit totdat Aphrodite/Venus haar Adonis wilde helpen toen hij gewond was. Ze verwondde zich aan een rozendoorn en de rozen werden rood van kleur …
Cleopatra ontving Marcus Antonius ooit in een kamer die kniehoog was gevuld met roze rozenblaadjes.
Deelnemers aan de Dionysusfeesten (Dionysis/Bacchus is de god van de roes; hij droeg een krans van rozen om zich heen) dragen ook een rozenkrans, omdat de roos de uitwerking van de wijn temperde en beschonken mensen ervan weerhield, geheimen te verklappen.
Cupido had Harpocrates omgekocht met een roos om zo een einde te maken aan de geruchten dat Venus ontrouw zou zijn. Harpocrates werd door Eros/Cupido ingewijd met een witte roos en werd zo de god van zwijgzaamheid, daardoor werd de betekenis ook overgedragen aan het christendom en werd het een symbool van de stilzwijgendheid. Vijfbladige rozen waren een ornament van biechtstoelen. De roos zag je dan ook vaak terug op het plafond in vergaderzalen. ‘Sub rosa’ (= onder de roos) wil zeggen onder het zegel van de geheimhouding, niet openbaar dus.
Lievelingsbloem
De roos is zacht en gekleurd. Het bloemblad, donzig of juist glad, doet denken aan de textuur van de huid. Haar kleuren variëren van wit, geel, roze tot meerdere schakeringen helderrood. Haar geur, kruidig, verleidelijk of licht, maakt de roos tot de meest beroemde bloem die we voor iedere gelegenheid kunnen schenken. Het is waarschijnlijk de meest gegeven bloem. De roos is overigens de lievelingsbloem van de Fransen. Een korte hymne aan de roos, vertaalt uit het Frans, bewijst dat:
Geen enkele bloem heeft ooit zoveel harten zó diep geraakt.
Heeft u ooit een rozenbloemblad aangeraakt en haar fluwelen zachtheid gevoeld? Het elektriserende gevoel en de helende werking veroorzaakt door dat zo fragiele bloemblaadje als van de roos.
Als u deze roos in gedachten heeft, herinner u dan de betovering van de fonkeling in uw ogen van deze verrukkelijke en koninklijke bloem.
Diep binnen in u ontwaken romantische gevoelens, gedachten van passie, de uitdrukking van liefde …
Maar ook de inscriptie op een stenen plaquette in het vroegere rosarium van kasteel de Haar in Haarzuilen bewijst de liefde voor en symboliek van rozen: Door vroegere Franse(!) eigenaren staat, omgeven door engelenbeelden, in het stenen plakkaat gebeiteld dat de adellijke ouders hopen dat hun te jong overleden zoon zal voortleven in de rozenstruiken in deze tuin…
In Frankrijk schenkt men de rozen in oneven getallen in verband met de harmonie van het boeket. Behalve : 12 rozen wanneer men iemand wil bedanken, 24 rozen is galant, 36 rozen is een liefdesverklaring. Voor een diner laat men in Frankrijk de rozen ‘s middags al bezorgen.
Symboliek van de roos in Nederland en Frankrijk
Kortom, rozen hebben hun eigen taal. Sinds mensenheugenis spreken ze van liefde en elk onderdeel van de rozenstengel kan een boodschap dragen. Of je in Nederland of Frankrijk een roos krijgt aangeboden, maakt echter wel verschil:
rode roos
In Nederland houdt de gever van je, is verliefd op je en/ of heeft respect voor je.
In de knop staat voor puur en liefdevol (soms geheim). In volle bloei, staat voor volwassen
liefde. Dieprode kleur roos staat voor: ik wil je (verlangen) of (huwelijks)aanzoek.
In Frankrijk symboliseert de rode kleur: bloed van verwonding en lijden en/ of passionele liefde.
witte roos
In Nederland een vraag om vertrouwen. De roos staat voor echte liefde en geestelijke puurheid en waardigheid ten aanzien van elkaar. Een half open roos, staat met mate voor afhankelijkheid of onderdanigheid.
In Frankrijk wordt bedoeld: puurheid, maagdelijkheid, onschuld, hoffelijke liefde, zwijgen en belang hebben.
witte en rode roos samen
Een Nederlander wenst hiermee om altijd samen te zijn het vormen van een eenheid en verbondenheid hebben.
Een Fransoos zegt: Sympathie, hartvuur en vlammende schoonheid
roze roos
In Nederland zegt men: mijn hart behoort aan jou of ik heb je heimelijk lief.
In volle bloei staat het voor het geloven in elkaar. Een donkerroze roos symboliseert dankbaarheid.
In Frankrijk drukt de kleur geluk, vriendelijkheid en ontluiking van de vrouwelijke schoonheid uit. Zowel in vriendschappelijke als in verliefde zin.
gele roos
De Nederlandse gever bedoelt intieme vriendschap en verbondenheid.
Een net geopende roos, staat voor de vraag of de ontvanger nog van je houdt. In volle bloei, staat het echter voor jaloezie of verlangen iemand terug te krijgen.
Hoop er maar op om nooit en te nimmer een gele roos te mogen ontvangen in Frankrijk. De kleur staat voor: leugens, bedrog, vergiffenis vragen voor ontrouw en/ of relatiebreuk.
oranje roos
In Nederland staat een roos in deze kleur voor enthousiasme, verlangen en fascinatie. Terwijl men in Frankrijk vreugde, vrolijkheid, schoonheid, grootsheid en evenwicht verstaat.
zwarte roos
In Nederland wordt als volgt gesproken over de symboliek van een zwarte roos: een zwarte roos symboliseert afscheid. In de knop, zal het afscheid minder definitief zijn. In volle bloei staat dit voor een definitief afscheid.
Door de onnatuurlijke, feeërieke kleur heeft de zwarte roos een onweerstaanbaar en mystiek effect op de Fransman/ -vrouw. De symboliek is fatale passie.
In Frankrijk is men nog wat creatiever met rozen. Enkele voorbeelden:
Rozenknopjes : onschuldige kindertijd
Ontloken roos : vergankelijke schoonheid
Roos zonder dorens: vertrouwen, maar ook: kunstmatig en losbandig plezier
Kleinbloemige roos: vriendelijkheid en kinderlijke gratie
Mossige roos: liefde, wellust
Rozenblad: ik zal je niet lastigvallen
Er is weinig verbeeldingskracht voor nodig om terug te gaan naar de tijd van kastelen en intriges en me een snotterende Franse jonkvrouw, met een verfrommelde gele roos in haar handen, voor te stellen. Of een Hollandse schone met rode konen en een verlegen glimlach door de witte roos die haar geschonken is …
Denise heeft daar in al haar nuchterheid allemaal geen last van.
Hoewel ze na het ruiken aan de roze roos even heel gelukszalig uit haar ogen keek. En als ik haar woorden mag geloven was ze vandaag heel blij met mijn bezoek en welgemeende belangstelling. Heeft ze mij daarom een magnifieke oranje klimroos beloofd, die ik in het najaar op mag komen halen uit haar “kraamkamer”?
Schrijfster
Danielle van Duijn is de schrijfster van het boek “VerhalenderWijs”. Hierin beschrijft zij hoe ze door het wonen in la douce France steeds wat wijzer is geworden. Over zichzelf, het buitenleven, het volk, het land, de verschillen met Nederland en het leven in het algemeen. Soms door schade en verdriet, maar bovenal met verbazing en plezier. De belevenissen uit haar nieuwe leefwereld heeft zij naar waarheid en in chronologische volgorde aan het papier toevertrouwd. Dit boek is het resultaat! Het boek bestaat uit 88 korte verhalen, telt 292 bladzijden en is geïllustreerd met cartoons. Bestel het boek van Danielle hier.
